مرتضی احمدی هنرپیشه سینما و تلویزیون ، گوینده و همینطور خواننده » ضربی خوان » بود . او تلاش زیادی برای حفظ قطعات موسیقی تهرانی که در حال فراموشی بودند، انجام داد و انتشار دو آلبوم «صدای طهرون» با صدای این هنرمند پیشکسوت، سندی بر این ادعا است.
مرتضی احمدی کسی بود که برای اولین بار به سبک «بیات تهران» در پیش پرده ها آواز خواند. او در سال 1349 نیز به دعوت مرحوم علی حاتمی ترانه عنوان بندی فیلم «حسن کچل» را ضربی خوانی کرد که به نام «روحوضی» نیز شناخته می شود.
در همین سبک در سال ۱۳۲۸ پنج صفحه موسیقی برای یک شرکت انگلیسی ضبط کرد. مرتضی احمدی بیش از چهارصد ترانه ضربی و 150 ترانه فکاهی خوانده است.
اولین مجموعه ضربی خوانی های زنده یاد احمدی سال 91 با عنوان «صدای طهرون (توپخونه)» شامل قطعات موسیقی رو به فراموشی تهران و سال 92 با عنوان «صدای طهرون (شمس العماره)» به همت مرکز موسیقی «بتهوون» ضبط و منتشر شد.
قرار بود امسال اوایل زمستان، مجموعه سوم این ضربی خوانی ها با 13 قطعه منتشر شود، اما از آنجا که مرتضی احمدی با پاییز همسفر شد، باید دید ناشر اثر چه تصمیمی برای آن خواهد گرفت.
بابک چمن آرا مدیر مرکز موسیقی بتهوون گفت: اين يلدا را به ياد تمام لحظات خوشی كه با مرتضی احمدی (پدربزرگ طهرون)داشتيم سركنيم.. برايش حافظ بخوانيم و …. او از ما جدا شد؛ ياد او با ماست..
مرتضی احمدی در سال ۱۳۰۳ در جنوب تهران به دنیا آمد. برای تحصیل ابتدا به مکتب و سپس به دبستان منوچهری در میدان گمرک رفت و بعد از آن به دبیرستان شرف و دبیرستان روشن رفت. در شانزده سالگی ورزش باستانی و فوتبال را شروع کرد و به همراه تیم فوتبال دبیرستانش در مسابقات آموزشگاههای تهران رتبههایی به دست آورد. بعدها در تیم فوتبال راهآهن تهران و پس از باشگاه راهآهن بازیکن و مربی (تا سال ۱۳۲۵) شد.
فعالیت حرفهای
پس از چند تلاش آماتوری در تئاتر در ۱۳۲۱ با کمک عدهای از دوستانش «تماشاخانهٔ ماه» را روبهروی باغ فردوس دایر کرد ولی پس از چند هفته مجبور به ترک آنجا شد. در اوایل پاییز ۱۳۲۲ در تئاتر فرهنگ برای اولین بار پیشپردهخوانی کرد و در نتیجهٔ آن بازیگر تئاتر هم شد. مدتی بعد پدرش از فعالیت او در تئاتر مطلع شد و او را از خانه بیرون کرد (احمدی ۱۳۷۸، صص ۷۶ و ۷۷ و نصیریفر ۱۳۷۱، ص ۲۷۸). احمدی پس از مدتی همزمان با هنرپیشگی در راهآهن تهران بهعنوان تعمیرکار استخدام شد.
احمدی برای اولین بار به سبک بیات تهران در پیشپردهها آواز خواند و نیز اولین بار (در ۱۳۲۲) ترانهٔ گلپری جون را اجرا کرد، که بسیار محبوب شد و به خاطر آن برای کار در رادیو تهران دعوت شد. در یکی از پیشپردهها ترانهای دیگر به نام «کارگرم من» را اجرا کرد که منجر به استقبال کارگران راهآهن و پس از آن اعتصابشان شد و در نتیجهٔ آن احمدی به بخش حسابداری راهآهن منتقل شد و پس از پایان اعتصاب دستگیر شد و در کلانتری تعهد کرد اجرای آن پیشپرده را متوقف کند.
پیشپردهٔ دیگری نیز با اجرای احمدی به نام «قدس شاهین» (دربارهٔ ماجرای تجاوز جنسی عدهای از سربازان امریکایی به یک زن ایرانی) توقیف شد. ولی پس از اجرای مجدد آن در پاییز ۱۳۲۳ در جمعی خصوصی، محکوم شد شش ماه به کرمان تبعید شود که با پیگیری محمد مسعود، مدیر روزنامهٔ مرد امروز که تصادفاً به تئاتر فرهنگ آمده بود ملغا شد. چندتا از پیشپردههای دیگر با اجرای احمدی نیز توقیف شده است، از جمله پیشپردهای به نام «پیرهن زرده» که دربارهٔ گروههای فشار حزب دموکرات ایران که پیراهن زرد میپوشیدند بود و به کتک خوردن احمدی و بازداشت او انجامید. و پیشپردهای به نام «کارمند دولت» که منجر به انفصال موقت او از خدمت در راهآهن شد ولی با اعتراض احمدی به دیوان عالی کشور لغو شد.
احمدی در بهار ۱۳۲۴ از طریق مسابقات فوتبال با ناصر فخرآرایی که در تیم «آفتاب شرق» بازیکن و مربی بود آشنا شد. در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ به دعوت فخرآرایی به مراسم سالگرد افتتاح دانشگاه تهران رفت و در آنجا شاهد ترور محمدرضا شاه به دست فخرآرایی بود که به کشته شدن فخرآرایی و دستگیر شدن احمدی انجامید که پس از بازجویی و اثبات بیاطلاعیاش از ماجرا، آزاد شد.
احمدی در ۱۳۲۳ به رادیو تهران (بعدتر رادیو ایران و بعد از آن رادیو و تلویزیون ایران) رفت تا برنامههای کمدی اجرا کند. در دورههای مختلفی در رادیو کار کرد و از جمله تیپی به نام «بابا جاهل گریان» اجرا کرد و به سبکهای مختلف ترانه و آواز خواند. در فروردین ۱۳۵۳ نقش اول سریال پربینندهٔ هردمبیل نوشتهٔ پرویز خطیبی را بازی کرد در نظرخواهیای در سال ۱۳۵۶ بهعنوان محبوبترین هنرپیشهٔ رادیو انتخاب شد.
احمدی در ۱۳۲۶ گویندهٔ فیلمهای خارجی شد و از اعضای اولیهٔ انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم (تأسیس در ۱۳۴۲) بود. از سریالهای تلویزیونی دیگری که بازی کرده است میتوان از سلطان صاحبقران، هفت شهر عشق (۱۳۵۶)، آئینه، و زیر بازارچه (۱۳۷۷، رضا ژیان) نام برد.
در فروردین ۱۳۴۹ نیز احمدی به دعوت علی حاتمی ترانهٔ عنوانبندی فیلم حسن کچل را، ضربیخوانی کرد (که به نام روحوضی نیز شناخته میشود). در همین سبک در ۱۳۲۸ پنج صفحهٔ موسیقی برای یک شرکت انگلیسی ضبط کرد. مرتضی احمدی بیش از چهارصد ترانهٔ ضربی و صد و پنجاه ترانهٔ فکاهی خوانده است، این ترانه ها از نوشتههای نصیریفر، نویسندهٔ کتابی است به نام مردان موسیقی سنتی و نوین ایرانکه بیشتر کارهای موزیکال مرتضی احمدی از آن کتاب گرفته شده است.
از ماندگارترین آثار احمدی میتوان به کار صدایی (نوعی دوبله) وی در مجموعه «پینوکیو» اشاره کرد که در آن در نقش «روباه مکار» صداپیشگی کرده است. «آرایشگاه زیبا»، «کت و شلوار خواستگاری»، «دانی و من» و … از کارهای تلویزیونی مرتضی احمدی است. وی در انیمیشن «شکرستان» هم صداپیشگی کرده است.
مرتضی احمدی به دلیل مشکلات ریوی، در ۳۰ آذر ۱۳۹۳ در سن ۹۰ سالگی در منزلش درگذشت. روحش شاد و یادش گرامی.