چرا بهداشت مواد غذایی اهمیت دارد؟

انسان برای انجام کارهای خود به نیرو احتیاج دارد و این نیرو و انرژی را باید از غذای سالم و مغذی به دست آورد. اگر غذا در معرض آلودگی و فساد قرار گیرد می تواند سلامتی انسان را به خطر بیاندازد چرا که غذا حاوی مواد مغذی است و میکروب ها نیز برای رشد نیاز به مواد مغذی دارند پس غذا می تواند منشاء بیماری باشد. باید مواد غذایی، راه های آلوده شدن غذاها، روش های نگهداری از آنها و اصول مبارزه با میکروب ها و عوامل بیماری زا را بشناسیم تا بتوانیم از بیماری هایی که دراثر مصرف عذاهای آلوده ایجاد می شوند مثل انواع مسمومیت ها، بیماری های انگلی مثل کرم و کیست و… پیشگیری کنیم.

مواد غذایی از نظر سرعت فاسد شدن به 3 دسته تقسیم می شوند:

1- مواد غذایی با فساد پذیزی بالا: مانند شیر، گوشت، ماهی، مرغ، تخم مرغ و سایر مواد غذایی حیوانی که باید آنها را فقط برای مدت کوتاه و آن هم در یخچال نگهداری نمود.

2- مواد غذایی نیمه فساد پذیر: مانند سبزی ها و میوه ها که می توان آنها را در هوای خنک و خارج از یخچال برای کوتاه مدت نگهداری کرد و در هوای گرم باید آنها را در یخچال قرار داد.

3- مواد غذایی دیر فاسد شونده: مانند حبوبات و دانه های غلات خشک (گندم و برنج) . این مواد را می توان در شرایط مناسب برای مدتی طولانی نگهداری کرد.

عواملی که موجب آلودگی و یا فساد مواد غذایی می شوند:

باکتری ها، سموم قارچی و کپک ها، مواد شیمیایی و داروها و سموم دفع آفات نباتی می توانند باعث آلودگی وفساد موادغذایی بشوند.مصرف بی رویه سموم آفات نباتی و حشره کش ها موجب باقیماندن سموم در علوفه و بدن دامهای مختلف می شود و با مصرف شیر و گوشت این دامهای آلوده، انسان نیز آلوده می شود. باقیماندن سموم دفع آفات بر روی میوه ها نیز می تواند موجب مسمومیت بشود. بنابراین برای پیشگیری از مسمومیت حتی الامکان بایدمیوه ها را به صورت پوست کنده مصرف کرد.

حشرات و حیوانات موذی: انواع موش های خانگی و صحرایی، پشه و سوسک موجب انتقال باکتری های بیماری زا به مواد غذایی می شوند. بنابراین لازم است مواد غذایی در محلی نگداری شوند که از دسترس حشرات وحیوانات موذی دور باشند.

چه بیماری هایی از طریق غذا منتقل می شوند؟

آلودگی و فساد مواد غذایی می تواند مشکلات زیادی برای انسان به و جود آورد. اگر مواد غذایی ، مخصوصاً غذاهای پخته خوب نگهداری نشوند موجب مسمومیت غذایی شوند، از علایم مسمومست غذایی می توان به استفراغ و اسهال اشاره کرد.

بيماری های ناشی از غذا به دو صورت بروز می كنند. دسته ای از اين بيماری ها شامل مسموميت هاي غذايي هستند كه به علت آلودگی مواد غذايی به باكتری ها، ويروس ها و سايرعوامل بيماری زا (در اثر عدم رعايت اصول بهداشتی) علائم خود را به سرعت نشان مي دهند از جمله اين بيماری ها می توان به مسموميت هایی اشاره كرد كه با اسهال و استفراغ هاي شديد منجر به مرگ می شوند. دسته دوم به دليل آلودگی مواد غذايی به انواع مواد شيميايي، سموم قارچي، آفت كش ها، فلزات سنگين و حشره كـش ها بـروز مـی كند كه علائم آن ها در دراز مدت نمايان می شود و اگر انسان برای مدت طولانی از اينگونه مواد غذايی استفاده كند در معرض بيماری هايی مانند آسيب های عصبی، نقص های مادرزادی و انواع سرطان ها قرار می گيرد.

میکروب هایی که باعث بیماری های اسهالی می شوند معمولا از طریق تماس دستهای آلوده با غذا به انسان منتقل می شوند . در این میان اسهال خونی و تب روده ای بسیار خطرناک هستند.

ممکن است کسانی که بوسیله میکروب های روده ای آلوده می شوند بیماری واضحی نداشته باشند و برای درمان آن کاری نکنند ولی میکروب در بدن آنها باقی بماند. رعایت نکردن اصول بهداشت فردی ونسشتن دستها با آب وصابون پس از اجابت مزاج موجب می شود که میکروبهای موجود در مدفوع از طریق دستهای آلوده به موادغذایی منتقل شده و درنتیجه ، افرادی که این غذاها را مصرف می کنند ، بیمار شوند.

اگر مواد غذایی از جمله سبزی ها و کاهو به تخم انگل های روده ای آلوده باشند می توانند باعث بیماری های انگلی مثل کرم و کیست شوند.

قارچ ها و کپک هایی که روی مواد غذایی نظیر آبلیمو، آبغوره ، سس گوجه فرنگی و… رشد می کنند ممکن است باعث مسمومیت شوند و مصرف این مواد در دراز مدت حتی می تواند موجب بروز سرطان شود.

نوعی قارچ ،سمی بنام آفلاتوکسین تولید می کند که خاصيت سرطان زايی آن به اثبات رسيده است. مواد غذايی مختلف مانندشير، كشمش، بادام زمينی، پسته، دانه های روغنی، حبوبات، برخی ميوه های خشك شده، سوسيس، نان گندم معمولی وقتی کپک می زنند آلوده به این سم می شوند.این سم در صورتی كه شرايط نگهداری مواد غذايی (رطوبت و حرارت) نامناسب باشد توليد شده و باعث آلودگی مواد غذايی مي شود. نان های کپک زده که به مصرف تغذیه دام می رسند ، باعث ورود این سم به شیر گاو شده و با مصرف شير آلوده، سلامت انسان به خطر می افتد . مصرف موادغذایی آلوده به سم آفلاتوکسین ممکن است موجب بروز سرطان کبد شود.

مصرف مواد غذايي آلوده به نوعی میکروب بنام سالمونلا ، بيماری را به دنبال دارد كه با اسهال و استفراغ و عفونی شدن بافت روده ای همراه است. معمولا احتمال آلودگی گوشت مرغ به این میکروب وجود دارد .

علاوه بر میکروب ها ، مواد شیمیایی و سموم هم می توانند مواد غذایی را ناسالم کنند مثلاً سم هایی که برای باغهای میوه و مزرعه ها قبل از برداشت استفاده می شوند و منجر به آلودگی محصول می شوند.

موادی که به غذاها اضافه می شوند تا ظاهر و طعم غذا را بهتر کنند مثل رنگها ، عطرها یا موادی که مدت نگهداری غذاها را بیشتر می نمایند اگر از نوع مناسب نباشند و به مقدار زیاد مصرف شوند باعث مسمومیت و بیماری خواهند شد.